در حالی که دولت آنکارا به دنبال بروز ناآرامی‌ها در سوریه اقدام به جانبداری از گروه های تروریستی معارض سوریه و حمایت مالی و سلاح از این گروه ها علیه دولت بشار اسد در سوریه نمود و در همین راستا رسانه‌های ترکیه را از گفت‌وگو با مقامات سوریه و بالاخص بشار اسد رئیس جمهور این کشور منع کرده بود، روزنامه جمهوریت ترکیه سانسور تحمیلی دولت آنکارا را شکست و گفتگویی مفصل با اسد ترتیب داد و منتشر کرد.

روزنامه جمهوریت در مقدمه این گفت‌وگو به ماجرای سرنگونی جنگنده متجاوز ارتش ترکیه به حریم هوایی سوریه و ساقط شدن آن توسط پدافند هوایی این کشور و اظهارات طرفین در این رابطه اشاره کرد و نوشت به گفته بشار اسد جنگنده ترکیه از کریدوری که پیش از این جنگنده های ارتش صهیونیستی سه بار استفاده کرده بودند استفاده می کرده و چون در رادارها دیده نشده و اطلاعاتی در مورد جنگنده مذکور داده نشده، پدافند سوریه آن را ساقط کرده است.

مشروح گفت‌وگوی بشار اسد با روزنامه جمهوریت ترکیه بدین شرح است:

ملت ها اجازه جنگ را نخواهند داد / مردم سوریه تصمیم‌گیرنده هستند

جمهوریت:  بین دو کشور تنشی بسیار جدی حکم فرماست. آیا این تنش منجر به درگیری یا جنگ خواهد شد؟

بشار اسد: ما در دورانی بسر می بریم که نقشه کل منطقه در حال تغییر است. این روند به فروپاشی عثمانی در یکصد سال پیش شبیه است. بعد از آن روند، می دانیم که روابط اعراب و ترک ها به چه مرحله ای رسیده است. ما در تلاش برای رفع آثار تنش دوران گذشته با ترکیه بودیم. ما از دوران اختلاف درس های زیادی یاد گرفتیم. اما آیا ما می خواهیم به دورانی بازگردیم که هم ما و هم شما از آن متضرر شدید؟

ما در 15 ماه گذشته که حوادث سوریه شروع شد، تلاش کردیم تا کارهای زیادی صورت دهیم. اولین کار ما حل مشکلات داخلی و مبارزه با تروریست ها بود. دوم، در تلاش بودیم تا روابط مان با ترکیه را که قبلا توسعه دادیم حفظ کنیم. اما متاسفانه در این روند دولت آنکارا هر گامی که برداشت برای نابودی این ساختار بود و موفق شدند که هر چه را که بنا نهاده بودیم نابود سازند. اما به عقیده من پایه های روابط بر روی دو ملت کماکان استوار است.

و اما در مورد پاسخ به سوال تان باید گفت در پرتو این پایه ما اجازه نخواهیم داد که این تنش تبدیل به درگیری مسلحانه شده و به دو کشور ضرر برساند. چون که چنین امری هم به ضرر سوریه و هم به ضرر ترکیه خواهد بود. ما معتقدیم این گرایش فقط و فقط در دولت آنکارا حاکم است و مردم ترکیه هرگز خواهان جنگ نیست.

اگر جنگنده ترکیه را در حریم بین‌المللی زده بودیم عذرخواهی می‌کردیم

جمهوریت: آیا دستور زدن جنگنده ترکیه را شما و یا دولت شما داد؟ جنگنده چگونه ساقط شد؟

بشار اسد: در اینجا باید سوالات منطقی مطرح کرد. در این مورد دو گزینه مطرح است. یا همانگونه که ادعا می کنند ما آگاهانه سرنگون کردیم، یا اینکه به اشتباه در خارج از حریم هوایی سوریه ساقط کردیم. اگر جنگنده را در خارج از حریم هوایی سوریه به اشتباه زده باشیم که مسئله حل است. چونکه در این صورت از ترکیه رسما عذرخواهی می کردیم، مردم ترکیه هم این مسئله را می پذیرفت.

اما اگر بحث سرنگونی به طور عمدی مطرح باشد، در اینجا باید این سوال را مطرح کرد که سوریه چه نفعی از سرنگون کردن یک جنگنده ترکی عایدش می شود؟ اگر ما ترکیه و جنگنده ترکیه را دشمن تلقی می کردیم، این را به صراحت اعلام می کردیم و می گفتیم که جنگنده ترکیه آمد و ما سرنگون کردیم. اما ما ترکیه را دشمن تلقی نمی کنیم. من دوستی مردم ترکیه در ۱۰ سال گذشته را تاکنون از هیچ ملت دیگری ندیدم. حال چرا باید گامی بردارم که باعث تنفر این ملت از من شود؟

رادارها نشان نداد، ضد هوایی ساقط کرد

واقعیت این است که این جنگنده توسط یک ضد هوایی خیلی ساده سرنگون شد. این ضد هوایی ها هرگز قادر به زدن یک هدف در مسافت بیش از 2.5 کیلومتر نیستند. این ضد هوایی ها در شرایط معمولی اصلا نمی توانند هواپیما سرنگون کنند و تنها یک شرط دارد و آن این است که هواپیما در ارتفاع خیلی پایین به ضد هوایی نزدیک شود. جنگنده ترکیه در ارتفاع خیلی پایین پرواز می کرد و وقتی به ساحل سوریه نزدیک می شود مورد اصابت قرار می گیرد.

اگر در شرایط صلح بودیم این امر شاید اتفاق نمی افتاد، اما می دانید که ما در شرایط جنگ قرار داریم و لذا هر جنگنده ای که هویت اش نامعلوم باشد سرنگون خواهد شد. در این خصوص هرگز تصمیم مرکز، مطرح نبوده است. چون که  جنگنده در ارتفاع خیلی پایین بوده و نه در رادار مستقر در منطقه و نه در رادار مرکز رویت شده است.

اسد: خبر سرنگونی را ما به ترکیه دادیم

وقتی ما از سرنگونی این جنگنده با خبر شدیم، ترکیه هم اعلام کرد یک جنگنده اش مفقود شده است. در آن وقت ما متوجه شدیم که جنگنده ساقط شده متعلق به ترکیه بوده است. اما هیچ مقامی از ترکیه با ما تماس نگرفت، بلکه ما با آنها تماس گرفتیم. می دانید مدتی است که با تصمیم دولت آنکارا ارتباط ما با ارتش ترکیه قطع شده است. به همین دلیل با وزارت امور خارجه تماس گرفتیم و بعد از ساعت ها انتظار به ما جواب دادند. یک بار دیگر تاکید می کنم در حین سرنگونی این جنگنده هیچ اطلاعی از هویت آن نداشتیم.

جنگنده از مسیری که اسرائیل حمله کرده بود استفاده می کرد

در اینجا نکته ای ناگفته بسیار مهم مطرح است و آن هم این است که مسیری که جنگنده ترکیه استفاده کرده بود، پیش از این سه بار  توسط جنگنده های ارتش اسرائیل برای نفوذ به حریم هوایی سوریه استفاده شده بود. لذا هر جنگنده ای که از این مسیر نزدیک شود از سوی نظامیان سوریه به عنوان جنگنده اسرائیلی تلقی می شود. لذا جنگنده ترکیه جنگنده دشمن تلقی شده و به سرعت واکنش نشان داده شده است.

جمهوریت: زدن جنگنده بدون هرگونه هشدار قبلی با کدام قانون در حقوق بین الملل مطابقت دارد؟

بشار اسد: اگر در رادار مرکزی رؤیت شده بود حتما هشدار داده می‌شد. اما در مقابل سربازی که پشت ضدهوایی نشسته صفحه رادار وجود ندارد. طبق قاعده اگر دستور دیگری داده نشده باشد، به طور مطلق جنگنده ای را که مشاهده کرد ساقط خواهد کرد. چونکه فاصله بین دیدن و زدن هدف زمانی کوتاه بین سه الی پنج ثانیه است. مسئولیت در آنجا بر عهده همان سرباز است.

جمهوریت : این جنگنده غیرمسلح و شناسایی بوده، اما علیرغم این سرنگون شده است.

بشار اسد : در چنین شرایطی سربازی که پشت ضد هوایی نشسته امکان تشخیص این موارد را ندارد. این سرباز تنها چیزی که می داند این است که یک جنگنده وارد حریم هوایی سوریه شده و بسرعت به سمت وی نزدیک می شود و با دیدن این منظره واکنش نشان می‌دهد. اگر بین مقامات نظامی دو کشور ارتباط قطع نشده بود و اگر طرف ترک قبلا ورود این جنگنده را به ما خبر می داد، ما هم بر همین اساس رفتار می کردیم. آنچه دولت آنکارا باید بیان کند این است که این جنگنده در این منطقه چه می‌کرده است؟ ما خیلی مایل به تفحص در این مسئله نیستیم و به این ماجرا گذرا نگاه می‌کنیم.

جمهوریت: چگونه می شود که رادارهای شما ورود جنگنده به حریم هوایی‌تان را ندیده‌اند؟

بشار اسد : ممکن است که رادارهای ما در ارتفاعات بالا این جنگنده را دیده باشند. ولی از لحظه ای که وارد حریم هوایی ما شده دیده نشده است. منطقه ای که از آن صحبت می کنیم چیزی حدود 20 کیلومتر است که برای جنگنده مسافتی یکی دو دقیقه ای محسوب می شود و سپس ناپدید می شود، چونکه از ارتفاع خیلی پایین پرواز می کند. کما اینکه در سال 2007 وقتی جنگنده های اسرائیل از این مسیر آمدند و آن تاسیسات را زدند و باز از همین مسیر خارج شدند، رادارهای سوریه این جنگنده ها را ندیدند. و بالاخره اینکه ما در آن منطقه سیستم موشکی که بتواند تا خارج از حریم هوایی ما را پوشش دهد نداریم. لذا آنچه که طرف ترکیه در این مورد ادعا کرده بیانگر واقعیت نیست.

اسد: مرگ هر شهروند ترکیه به منزله مرگ برادرمان است

جمهوریت: آیا با خود می گویید کاش این اتفاق نمی‌افتاد؟

بشار اسد : قطعا همینطور است. به غیر از دشمن برای هیچ جنگنده‌ای آرزو نمی‌کنم چنین اتفاقی بیافتد، به خصوص اگر جنگنده متعلق به ترکیه باشد صددرصد می گویم که کاش این اتفاق نمی‌افتاد. این اتفاق به هیچ وجه ناشی از تصمیمی سیاسی نبوده است، اما متاسفانه دولت اردوغان بر روی این اتفاق حساب‌هایی باز کرده است. اردوغان در 15 ماه گذشته نتوانست حمایت افکارعمومی ترکیه را از سیاست هایش در قبال سوریه جلب کند و حال با استفاده از این فرصت می خواهد دشمنی بین دو دولت را به دشمنی بین دو ملت تبدیل کند. اما این امر خیلی خطرناک است.

جمهوریت: در جنگنده دو خلبان موفق که یکی نامزد فضانوردی بود حضور داشتند. آیا پیامی برای خانواده های آنان دارید؟

بشار اسد: سیاست‌های اردوغان برای مردم سوریه به جز اشک و خون و ویرانی چیز دیگری به ارمغان نیاورده است، اما ما هنوز هم برای مردم ترکیه آرزوی خوبی داریم. مردم ترکیه برادر ما هستند، لذا مرگ هر شهروند ترکیه به منزله مرگ برادرمان است. من از صمیم قلب به خانواده های آنان تسلیت می گویم. پدر یکی از این خلبان ها گفت فرزند من کشته شد ولی من خواهان جنگ نیستم. این سخنان مرا بسیار تحت تاثیر قرار داد. من با ایشان همدردی خود را ابراز کرده و در مقابل این رفتار افتخارآمیز با احترام تعظیم می کنم.

جمهوریت : ترکیه قواعد نظامی خود در مقابل سوریه را تغییر داد و از این پس به سوریه به چشم دشمن نگاه می کند. موشک های ترکیه به سوی سوریه نشانه رفته است. شما چه می کنید؟

بشار اسد : ما پیش از این نیز در روابط مان با ترکیه دو دوره خیلی بد را پشت سر گذاشتیم. یک بار در اواسط دهه پنجاه در دوران پیمان بغداد ترکیه اقدام به تجمع نیرو در مرزهای سوریه کرد و مین گذاری نمود. بار دوم هم در دوران بحران عبدالله اوجالان بود. ما در هر دو دوره به ترکیه به چشم دشمن نگاه نکردیم، نه تجمع نیرو کردیم و نه پاسخ دادیم. اینک نیز دولت اردوغان هر کاری می خواهد بکند، اما ما در مرز تجمع نیرو نکردیم و نخواهیم کرد. مردم ترکیه دوست ما هستند و ما را درک می کنند. دشمنی دولت ترکیه با سوریه اهمیتی ندارد. اگر مردم ترکیه هم شروع به دشمنی کنند، پس در آن موقع معلوم می شود که مشکلی وجود دارد.

جمهوریت : بر اساس قواعد جدید موضع گیری نظامی ترکیه علیه سوریه اعلام شد که عناصر نظامی سوری که به مرز ترکیه نزدیک شوند مورد هدف قرار می گیرند. واکنش شما به چنین اقدامی چه خواهد بود؟

بشار اسد : هیچ دولتی تا زمانی که به مرزهایش تجاوز نشده نمی تواند به نیروهای مسلح کشوری دیگر در درون مرزهای آن کشور شلیک کند.

جمهوریت : اگر بکند چه؟

بشار اسد : هر اقدامی علیه خاک ما به منزله حمله علیه سوریه تلقی خواهد شد. هر وقت که چنین اتفاقی بیافتد همان موقع ارزیابی خواهیم کرد. اما امیدوارم که هرگز به آن مرحله نرسیم.

جمهوریت: در نشست ژنو تصمیم به تشکیل دولت انتقالی در سوریه گرفته شد. ارزیابی شما از این توافق چیست؟

بشار اسد: در این مورد هنوز با عنان و یا روسیه صحبت نکرده ام. در سخنان لاوروف و عنان عبارات خیلی صریح و روشنی وجود داشت. اول اینکه در هر موردی تصمیم گیری با مردم سوریه است و دوم خاتمه دادن به هرگونه خشونت. قرار است گروه های مسلح خلع سلاح شوند. در این کار دست های خونینی پشت پرده است. عنان از مسئولیت برخی کانون های قدرت در خارج از سوریه سخن می گوید. ما هم همین را می گوییم. حرف ها و تصمیماتی که در خارج از سوریه اتخاذ می شود ربطی به ما ندارد. ما به دیدگاه مردم خودمان نگاه می کنیم.

جمهوریت: آیا در متن توافقنامه مطلبی هست که باعث ناراحتی شما شده باشد؟

بشار اسد: ما در چارچوبی که حاکمیت سوریه حفظ شده باشد هرچیزی را بحث می کنیم. ما اجازه نمی دهیم کسی در حاکمیت ملی‌مان دخالت کند. ما هرگونه رفتار مداخله جویانه در امور داخلی مان را نمی پذیریم. اینکه گفته شده مردم سوریه باید تصمیم بگیرند، مایه خوشحالی من شد. من هم همین را می گویم.

جمهوریت: شما از اظهارات لاوروف خوشحال شدید ولی کلینتون هم می گوید که اسد باید برود. به کدام یک بیشتر اهمیت می دهید؟

بشار اسد: من به طور کلی هیچ یک از سخنان مقامات آمریکایی را جدی تلقی نمی‌کنم، چونکه آمریکا از بدو امر با ما دشمن بوده است. آنها طرفدار تروریست‌ها هستند.

جمهوریت: در مورد دولت انتقالی هم بحث با شما و یا بدون شما بدون این دولت مطرح است. نظر شما دراین مورد چیست؟

بشار اسد: حرف هایی که در سطح منطقه و یا بین المللی زده می‌شود برایم اهمیتی ندارد. اینکه گفته شود با اسد و یا بدون اسد. ما هیچ حرفی را که از خارج به ما تحمیل شود نمی‌پذیریم. اگر من شخصا علاقه به صندلی ریاست داشتم حرف‌ها و دستورات آمریکا را اجرا می‌کردم، به دنبال دلارهای نفتی می‌رفتم و از اصول و مواضع ملی خودم صرف‌نظر می‌کردم و از همه مهم‌تر اجازه می‌دادم تا در کشورم سپر موشکی مستقر کنند.

اگر سوریه نجات می یابد، یک روز هم نمی مانم

جمهوریت: تحت چه شرایطی از قدرت کناره گیری می کنید؟ آیا می توانید بگویید که اگر لازم باشد از قدرت کناره گیری می کنم، این سیستم بدون من هم می چرخد؟

بشار اسد : البته که می گویم. اگر با ماندن یا رفتن من مردم سوریه و کشورم نجات می یابد چرا بمانم، حتی یک روز هم نمی مانم. اگر مردم مرا نمی خواهند در این صورت انتخابات هست و مردم می توانند مرا راهی کنند.

جمهوریت: آیا تا روز مرگ در این مسند باقی می مانید؟

بشار اسد: من هرگز علاقه ای به این مسند نداشتم. من شخصا اگر میلیون ها تن از مردم کشورم مرا نخواهند البته که کناره گیری می‌کنم. چرا باید در جایی که مرا نمی‌خواهند بمانم؟

پایان بخش اول مصاحبه روزنامه جمهوریت با بشار اسد رئیس جمهور ترکیه.